Beschermend of betuttelend?
De balans tussen een beschermende overheid en de individuele vrijheid van burgers in een gereguleerde samenleving.

Van oudsher is de overheid er om de burger/het individu te beschermen en te beveiligen. Deze kerntaak kan natuurlijk breed en op verschillende manieren worden geïnterpreteerd, mede door het feit dat deze kerntaak gedurende de eeuwen is verandert door onder andere de komst van de verzorgingsstaat en de bijbehorende sociale taken. Deze brede interpretatie is bijvoorbeeld terug te zien in de missie van de Rijksoverheid, waarin wordt benoemd dat het in onze democratische rechtsstaat belangrijk is dat mensen en maatschappelijke organisaties zich in vrijheid en veiligheid kunnen ontplooien.

Deze kerntaak wordt onder andere uitgevoerd door het vormgeven van beleid, wetten en regels. Een handeling die de overheid zelf verricht. Deze werkzaamheden kunnen worden gezien als een waarborging van haar beschermende taak, waarbij zij zoveel mogelijk naar het belang van het collectief handelt. Door deze geleverde arbeid van de overheid is het echter ook mogelijk dat de individuele vrijheid van burgers in het geding komt. Er gaan dan ook geluiden dat de wijze waarop de overheid haar beschermde taak uitvoert, als paternalistisch door burgers, bedrijven en organisaties kan worden ervaren. Dit roept dan ook de volgende vraag op: Bestaat er in onze huidige gereguleerde samenleving een werkzame balans tussen een overheid die haar beschermde kerntaak uitvoert en de bewerkstelliging van individuele vrijheid voor Nederlandse burgers? En zo ja: hoe ziet dit er in de praktijk uit?

Voor het beantwoorden van deze vragen, zal er gedurende het LCB 2024 allereerst worden ingegaan op hoe 'de overheid' zich in essentie zou moeten opstellen bij het uitvoeren van haar beschermende kerntaak. Vervolgens zal worden behandeld hoe de Nederlandse burgers bestaanszekerheid voor zich zien, waar bijvoorbeeld bepaalde sociale voorzieningen bij komen kijken. Ten slotte zal er een blik worden geworpen op de nadelige effecten van overheidsingrijpen, zoals de opvatting dat dit ingrijpen ook als negatief of ongewenst kan worden gezien.